‘Zeldzame voorstelling van elkaar versterkende delen’
In de Smaakmatrix (Het Parool, PS 13 april) gooit Tannhäuser van de Nationale Opera hoge ogen - er wordt gesproken van ‘zo’n zeldzame voorstelling waarin alle onderdelen elkaar versterken’ (Parool, PS, 13 april). ‘Elkaar versterkende onderdelen’ herinnerde me aan twee dingen: de workshops financieringsmodellen en waardecreatie die ik onlangs mocht geven voor het Oranje Fonds, waarin de deelnemers aan de slag gingen met hun businesscanvas (als ‘stolling’ van hun strategie en businessmodel). En het deed me denken aan de publicatie Ondernemen 2.0 - de publicatie over strategie voor culturele instellingen - die ik in opdracht van Cultuur+Ondernemen in 2017 schreef. Als het goed is passen de ‘blokjes’ in een businesscanvas van een organisatie niet alleen goed bij elkaar, maar versterken ze elkaar ook. Net als de onderdelen in Tannhäuser. Waardoor er iets bijzonders ontstaat, dat veel meer is dan de som der delen.
Ondernemen 2.0.
In Ondernemen 2.0 worden organisaties beschreven die het gelukt is hun businessmodel zo vorm te geven dat ze de bakens kunnen blijven verzetten. En hun uniciteit steeds verder kunnen vergroten- wat door strategie-icoon Porter wel is omschreven als ‘leveraging what is unique to be more unique’.
Een voorbeeld is Museum De Fundatie, van Ralph Keuning. In Ondernemen 2.0 vertelt Ralph Keuning over zijn businessmodel en gaat hij ook dieper in op de rol en betekenis van de ‘canvas-bouwsteen’ financieringsmodel.
Geen bouwsteen maar stepping stone
In dit geval is stepping stone een betere benaming: het financieringsmodel van de Fundatie heeft het museum - in wisselwerking met de andere canvas-bouwstenen - in staat gesteld een ongekende groei mogelijk te maken en precies datgene mogelijk te maken waarvoor een museum volgens Keuning op
op aarde zou moeten zijn: ‘namelijk gevuld zijn met mensen en bij voorkeur ook een zo divers mogelijk geschakeerd publiek’ (bron). Een aantrekkelijk en veelvuldig wisselend expositie-aanbod gericht op zowel de culturele veelgebruikers als de unusual suspects heeft de bezoekersaantallen enorm opgestuwd. En gezorgd voor meeropbrengsten, die weer worden geherinvesteerd in nieuwe exposities. Die meeropbrengsten hangen niet alleen samen met de uitgekiende waardepropositie - om in canvas termen te blijven - maar ook met de uiterst efficiënt georganiseerde uitvoeringsorganisatie; volgens Keuning verschilt de huidige uitvoeringsorganisatie van het Museum bij 300.000 bezoekers niet wezenlijk van die toen het museum het nog met een tiende deel van dat bezoekersaantal moest doen (bron).
Financieringsmodel & design
Hoewel de publieksinkomsten een belangrijk bestanddeel zijn van het financieringsmodel, wordt deze inkomstenbron aangevuld met een mix van andere bronnen- waaronder subsidie, middelen van de Bankgiro Loterij en sponsorinkomsten. Maar ook hier geldt: geen willekeurig gekozen bronnen maar zorgvuldig geselecteerd. En bevorderlijk voor het gehele businessmodel. Kortom: een fraai staaltje design.
Boris Franssen, april 2019